صنعت طلا و جواهر دارای نکاتی است که هر فردی که میخواهد در این صنعت مشغول به کار شود می بایست از آن ها به طور کامل اطلاع داشته باشد که یکی از این نکات مفهوم عیار است.عیار که برای سنجش میزان خلوص طلا به کار میرود مفهومی است که همه افرادی که در زمینه طلا و جواهر کار میکنند باید با آن آشنایی کامل داشته باشند.
چه افرادی که به عنوان خریدار وارد این حوزه می شوند و چه افرادی که به عنوان فروشنده در این زمینه فعالیت می کنند.بحث خالص بودن طلا شاید برای شما کمی عجیب باشد و تاکنون تصورتان بر این بوده که طلایی که به عنوان زیورآلات خریداری میکنید به طور صد در صد از طلای خالص ساخته شده باشد.
اما این گونه نیست. از آنجایی که عنصر طلا به طور طبیعی فلز نرمی بوده و نمی توان از آن به طور خالص در تولید زیورآلات استفاده کرد، با هدف ایجاد استحکام بیشتر و کاهش نرمی، آن را با فلز های دیگر ترکیب کرده و در واقع از آلیاژ آن فلز و طلا برای تولید زیورآلات استفاده میکنند. به این ترتیب طلای ترکیب شده با فلزهای دیگر هم استحکام بیشتری دارد و هم خاصیت چکش خوار بودن بالاتری پیدا میکند و میتوان آن را به شکل دلخواه درآورد. درست مانند زیورآلاتی که در بازار می بینیم.
مفهوم عیار:
با توجه به توضیحاتی که در بخش قبل دادیم تا حدود زیادی با مفهوم عیار آشنایی پیدا کردیم. در نتیجه به طور خلاصه می توان گفت نسبت طلای خالص موجود در یک قطعه زیورآلات به کل وزن آن محصول را عیار آن میگوییم. بگذارید موضوع را با ذکر یک مثال روشن تر کنیم.
اگر طلای خالص را معیار اصلی و برابر با 1000 در نظر بگیریم، این به این معنی است که در هر یک کیلو از طلای خالص، چیزی معادل 1000 گرم طلا وجود دارد و اگر بگوییم یک طلا ۷۵۰ است این بدین معناست که در هر ۱۰۰۰ گرم آن تنها ۷۵۰ گرم از طلای خالص استفاده شده و مابقی فلزات دیگری هستند که برای استحکام به آن اضافه شده اند.
لذا ما در واقع یک طلای ۷۵ درصد در اختیار داریم. در نتیجه اگر بخواهیم تمامی این نکات را در قالب یک جمله خلاصه کنیم می توانیم بگوییم که عیار طلا به معنای میزان خالص بودن آن است و هرچه این عدد بالاتر باشد طلایی که در اختیار داریم خالص تر است.
شیوه نمایش عیار طلا:
تا اینجا با مفهوم عیار آشنایی پیدا کردیم. حال قصد داریم تا عیار را به روشی دیگر که در بازار مرسوم است نمایش دهیم. برای این شیوه نمایش از حرف انگلیسی K استفاده می کنیم. K برگرفته از حرف اول کلمه انگلیسی (KARAT) به معنای عیار است. در این شیوه نمایش طلای خالص را که در قسمت قبل ۱۰۰۰ در نظر گرفته بودیم ۲۴ فرض می کنیم در نتیجه به همین روش طلای (750) که تنها ۷۵ درصد میزان خلوص آن بود برابر با طلای ۱۸ عیار خواهد شد.
برای توضیح بیشتر لازم است بگوییم که طلای ۱۸ عیار به این معنی است ۱۸ واحد از تمامی ۲۴ واحد طلای ۱۰۰% خالص را به خود اختصاص میدهد و مابقی از فلزات دیگر است. اعداد مرسوم برای نمایش عیار طلا عبارتند از 24، 22، 18 و... . لازم به ذکر است که این شیوه تعیین عیار دقیق نبوده به همین دلیل برای محاسبات و انواع تبدیلات طلا در بازار از همان روش اعداد 1000, 750 و ... استفاده می شود چون از این طریق نسبت به طور دقیق رعایت شده و به تبع آن محاسبات نیز دقیق خواهند بود.
فلزات معمول برای ترکیب با طلا
در بخش قبل گفتیم که طلایی که برای ساخت زیورآلات استفاده می شود در واقع آلیاژ هایی از طلای خالص و سایر فلزات است که فلزات گرانبها هستند و این کار با هدف افزایش استحکام و چکش خواری بیشتر انجام می شود.حتماً شما هم با رنگ های مختلف طلا مانند زرد، سفید و رزگلد آشنایی دارید. بدیهی است که طلای خالص به رنگ زرد است اما سوال اینجاست که دو رنگ دیگر چگونه ایجاد می شوند.پاسخ به این پرسش را می بایست در نوع فلزاتی که با طلا ترکیب می شوند جستجو کرد. در این بخش شما را با این فلزات و اثری که بر نتیجه نهایی می گذارند آشنا میکنیم.
مس
فلز مس یکی از پرکاربردترین عناصر در صنعت طلا سازی است. به این دلیل که این فلز به وفور یافت می شود و علاوه بر آن قیمت ارزانی دارد. ترکیب مس با طلا رنگ زیبای مایل به سرخ به آن میدهد که به آن رزگلد می گویم. یکی دیگر از موارد استفاده از فلز مس در طلا سازی کاهش عیار طلا می باشد.
نقره
یکی دیگر از فلزاتی که برای کاهش عیار به طلا اضافه می شود نقره است. اما از آلیاژ طلا و نقره نمی توان استحکام بالایی را انتظار داشت چراکه فلز نقره نیز شکننده و نرم است.
نیکل:
نیکل هم مانند مس فلزی ارزان قیمت و البته در دسترس است و برای ساخت طلا با رنگ سفید از آن استفاده می شود. لازم است یادآوری کنیم که آلیاژ طلا و نیکل درخشش و برق چندانی نداشته و زیورآلاتی که در بازار به عنوان طلا سفید می بینیم تماماً برای کسب درخشش بیشتر با عنصر رادیوم آبکاری می شوند. رادیوم علاوه بر ایجاد درخشش بیشتر، حساسیت های پوستی ناشی از استفاده از نیکل را کاهش میدهد.
پلاتین:
پلاتین برای افزایش استحکام طلا به آن اضافه می شود. اما از آنجایی که پلاتین فلزی گرانبها است ترکیب آن با طلا کار مقرون به صرفهای نیست و به جای این کار، معمولاً تمامی یک قطعه زیورآلات را از پلاتین میسازند و آن را با قیمت اصلی پلاتین به فروش میرسانند. این فلز ترکیب پذیری بسیار عالی با طلا داشته و ارزش زیادی به زیورآلات طلا می دهد.
پالادیوم:
عنصر گرانبهای پالادیوم مانند پلاتین ترکیب پذیری خوبی با طلا دارد و علاوه بر استحکام، موجب کاهش حساسیت های پوستی میشود و بیشتر مناسب افرادی است که پوست آن ها به طلای سفید معمولی حساسیت دارد.
روش های سنجش عیار طلا
استفاده از سنگ محک یک روش مرسوم برای سنجش عیار طلا است. این وسیله که استفاده از آن قدمت طولانی دارد قطعه سنگی به رنگ سیاه است که در شکل های گوناگون در بازار یافت می شود. البته این روش دقیق نبوده و بیشتر برای تعیین اصالت طلا از آن استفاده میکنند.روش های پرکاربرد و دقیق امروزی مبتنی بر تکنولوژی روز با استفاده از دستگاههای پیشرفته انجام می پذیرد. در این روش ها برای عیار سنجی طلا بخشی از طلا را از آن جدا کرده و برای آزمایش به آزمایشگاه می فرستند که به این عمل (ری گیری) میگویند.
رنگ های مختلف طلا:
همانطور که گفتیم برای تولید زیورآلات، فلزهای دیگری را با طلا ترکیب می کنند تا در خواص فیزیکی و شیمیایی آن تغییر ایجاد کرده و به صورت دلخواه در بیاید. یکی از این تغییرات که روی طلا اتفاق می افتد تغییر رنگ است که بسته به نوع فلز اضافه شده به طلا متفاوت خواهد بود.
در این بخش به رنگ های مختلف طلا و نحوه تولید هر کدام می پردازیم:
طلای زرد
این رنگ که پر کاربرد ترین نوع آن نیز محسوب می شود رنگ ذاتی عنصر طلا بوده و تفاوت تنها در درجه و میزان رنگ زرد اتفاق می افتد. به این ترتیب که بسته به نوع فلز اضافه شده به طلای خالص و میزان آن، طلا می تواند از زرد کم رنگ تا زرد پررنگ تولید شود.
طلای سفید
طلای سفید ظاهری مدرن داشته و در بین جوانان تقاضای بیشتری پیدا کرده است. حاصل ترکیب طلای خالص با فلزاتی مانند پلاتین نیکل و یا پالادیوم است که در برخی موارد گران تر و در برخی دیگر ارزان تر از طلای خالص هستند.
طلای رزگلد
این طلا حاصل ترکیب طلای خالص با فلز مس است. با توجه به رنگ زیبایی که دارد امروزه مورد استقبال جوانان و دنبال کنندگان صنعت مد قرار گرفته است.این سه رنگ که تا کنون بررسی کردیم پرکاربرد ترین رنگ های موجود در بازار هستند اما علاوه بر آن ها رنگ های دیگری از طلا مانند طلای سبز که حاصل ترکیب طلا با فلزکادیوم و یا طلای طوسی که حاصل ترکیب طلای خالص با فلز منگنز است و ... وجود دارند.
در این مقاله شما را با مفهوم عیار که مبتنی بر درجه خلوص طلا بود آشنا کردیم و انواع رنگهای پر کاربرد طلا را شناختیم. آشنایی با این مفاهیم به کسانی که قصد ورود به بازار کار طلا و طلاسازی را دارند توصیه میشود. چراکه این علم به افزایش سطح عملکرد آنها کمک زیادی خواهد کرد.
