در حال حاضر تجارت سنگهای قیمتی به قدری افزایش یافته که تاثیر مستقیمی در تولید ناخالص ملی آنها گذاشته است.
ایران با داشتن سابقه تمدنی چند هزار ساله و گنجينه بیمانند « خزانه جواهرات ملی» متاسفانه در بخش تولید و صادرات این صنعت، در فهرست 10 كشور نخست دنیا قرار نگرفته است.
علی آبشناس
جواهر یا جواهرات که در تلفظ انگلیسی یا آمریکایی (Jewellery or jewelry ) خوانده می شود، شامل مواردی زینتی است که برای تزئین شخصی پوشیده می شوند، مانند گردنبند ها، مدال گردنی، انگشتر ها (خرید انگشتر عقیق)، گوشواره ها ، آویزها، دستبندها و دکمه های دستبند و ... جواهرات به ما زیبایی می بخشند و مارا منحصربه فرد می کنند. از دید اروپایی ها، اصطلاح جواهرات فقط به تزئینات شخصی محدود نمی شود و هر چیزی که بتواند به زیبا تر نشان دادن ما کمک کند در زمره جواهرات قرار می گیرد، به عنوان مثال میتوان یک فندک ساخته شده از طلا یا نقره یا لوگوی ساخته شده از جواهرخوردو رولزرویز یک مالک کارخانه را نام برد.
به گزارش کافه طلا، جواهرات در فرهنگ های مختلف به شکل های متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد. در مصر باستان، زنان و مردان علاقه بسیار زیادی به استفاده از زیورآلات داشتند. طلا و جواهر نشاندهنده ثروت و موقعیت فرد در جامعه بوده و غالبا به منظور حفاظت خود از شر، از طلا استفاده میکردند.در اروپا انواع انگشتر جواهری، گردنبند و گوشواره های ساده و سبک که از زمانهای قدیم رایج بوده همچنان مورد اسفاده قرار می گیرد، درحالیکه در کشورهای آسیایی علی الخصوص هند و کشورهای عربی، زیورآلات سنگین و پر زرق و برق و اشکال دیگری از زیورآلات برای تزئین بینی و مچ پا مرسوم است.
جواهرات ممکن است از طیف گسترده ای از مواد ساخته شود. سنگهای قیمتی و مواد مشابه مانند کهربا و مرجانی، فلزات گرانبها، مهره ها و پوسته ها بسیار مورد استفاده قرار گرفته اند و مینا اغلب دارای اهمیت بوده است. در بیشتر فرهنگ ها جواهرات می توانند به عنوان یک نماد وضعیت، از نظر خصوصیات مادی، الگوهای آن یا برای نمادهای معنی دار درک شوند.
اروپا در زمینه ی جواهرات در جهان پیشگام بود .در فرهنگ مدرن اروپا استفاده از جواهرات در مردان در مقایسه با سایر فرهنگ ها و ملیت ها نسبتاً عمر بیشتری دارد. در قرن هجدهم اشتیاق به جواهرات در کاخ های اروپایی تنها به زنان محدود نمی شد و مردان نیز در استفاده از جواهرات با زنان رقابت داشتند .
سنگ های قیمتی قرن ۱۸ به خواستگاه الماس که در سال ۱۷۲۸ در برزیل کشف شد بسیار مدیون است . این معدن ابتدا توسط پرتغالی ها اداره می شد و سپس به دست سرخ پوست ها افتاد و به لطف این معدن دسترسی به الماس در اروپا به طرز چشم گیری افزایش یافت.
همچنین برای طراحی جواهرات نیز بدان توجه شد. به طور معمول جواهرات به سبکی طراحی می شدند که به صورت ترکیبات مختلف تک سنگی استفاده شوند.
رویکرد هنر در جواهرات در اروپا وجود داشت . پس از آن که اواخر سال ۱۸۵۰ خطوط تجاری با ژاپن باز شد , کارهای هنری این کشور صادر گردید . سال ۱۸۵۰ در لندن بازارهای بزرگ و نمایشگاه های بین المللی از ابداعات و شیوه ها ی هنری حمایت کردند . اواخر این سده , ایده های اصلاحات طراحی , قاره ی اروپا را به سمت هنر نوین یا جنبش هنر جدید هدایت کرد. هنر نوین به طرز شگفت انگیزی جواهرات اولیه را تولید کرد که بدین منظور از طلا , نقره و لعاب با روش قالب گیری استفاده می شد .
با افزایش فروشگاه های جواهر فروشی در قرن بیستم , تعداد زیادی از شرکت ها طرح هایشان را ثبت کردند . برادران فیلیپ یا بروگدن در لندن , فالیز یا ویز در پاریس نام برند نبودند , برعکس اواخر قرن نوزدهم آن ها طراحان غیر تجاری , اما بسیار تاثیر گذاری داشتند . در این دوره طراحان به خصوص بسیاری از آن هایی که از جواهرات گذشته پس از جنگ الهام گرفته بودند , وارد صحنه شدند و تا امروز آن را حفظ کرده اند .
برآیندها نشان می دهد ایران با داشتن سابقه تمدنی درخشان چند هزار ساله متاسفانه در زمینه تولید و صادرات طلا و جواهر جایگاهی ندارد و در بخش تولید نیز در فهرست 10 كشور نخست دنیا قرار نگرفته است در حالی كه كشور تركیه پس از 35 سال ورود به عرصه تولید این بخش توانست وضعیتش را به خوبی بهبود بخشد.
محمد شهسواری، کارشناس ارشد زمینشناسی درباره اهمیت درآمدزایی از این صنعت گفت: در حال حاضر تجارت سنگهای قیمتی و درآمدزایی کشورهای جهان از این طریق به قدری افزایش یافته که تاثیر مستقیمی در تولید ناخالص ملی آنها گذاشته است. شهسواری ادامه داد: در ایران نیز چند سالی است که بسیاری از تجار و زمینشناسان و همچنین فعالان صنعت طلا و جواهر به سمت این صنعت رفته و به فکر درآمدزایی و تجارت از این طریق افتادهاند، اما متاسفانه باید به این نکته اشاره شود که هیچ مرکز مطالعه علمی دقیق و سازمانیافته در توزیع و اکتشاف سنگهای قیمتی در ایران وجود ندارد.
محمد فراهانی، کارشناس ارشد سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی نیر درباره پیشینه و اهمیت تجارت سنگهای قیمتی در دنیا گفت: صنعت سنگهای قیمتی سالهای سال است که در تمام دنیا از آن بهرهبرداری شده و به مرحله سوددهی فراوان رسیده است. تمام کشورهای جهان از این صنعت درآمدزایی میکنند و با تلفیق آن با صنعت طلا و جواهر توانستهاند سودهای میلیون دلاری برای اقتصاد کشور خود به ارمغان بیاورند.
وی در توضیح این مطلب، ورود سنگهای مصنوعی از چین را معضل و ضربه بزرگی به اقتصاد عنوان کرد و گفت: عقیقهای به اصطلاح رنگی، سنگ نیستند و از نوع شیشههای رنگی واردشده از چین هستند و توسط تجار مشهدی به وفور با قیمتهای ناچیز در استان پخش میشود. قانونی برای منع واردات این سنگها در کشور وجود ندارد. به دلیل نبود اطلاعات درباره این سنگها و سود بالا برای فروشندگان ، سنگهای چینی خریدوفروش میشود و متاسفانه فروشندگان نیز به مشتریان میفروشند.
شكل گیری نشان تجاری یا همان برندسازی نیاز ضروری صنعت طلا و جواهر كشور است كه باید برای دستیابی به این مهم تدابیری اصولی اندیشید زیرا به اعتقاد كارشناسان این صنعت در صورت حمایت ، مدیریت و فراهم كردن زیرساختهای توسعه آن می تواند جایگزین خوبی برای صادرات نفت باشد.
به اعتقاد كارشناسان امر چنانچه بتوان بر ظرفیت های داخلی تكیه كرد بهترین و زیباترین زیورآلات در كشور تولید می شود كه هیچ كم كسری نسبت به مشابه های معروف خارجی نداشته باشد و مورد پسند مردم قرار می گیرد كه باید برای شكوفایی ظرفیت های این بخش برنامه ریزی اصولی صورت گیرد.
ابراهیم حبیب اللهی عضو هیات مدیره انجمن تولیدكنندگان و صادركنندگان طلا و جواهر و سنگ های گران قیمت اصفهان در این رابطه گفت: چنانچه بتوانیم بر ظرفیت های داخلی تكیه كنیم بهترین و زیباترین زیورآلات در كشور تولید می شود كه هیچ كم كسری نسبت به مشابه های معروف خارجی ندارد و مورد پسند مردم قرار می گیرد.
ایران هم اكنون در بخش مصرف طلا و جواهر در دنیا در رتبه پنجم قرار دارد اما در بخش صادرات این كالا جایگاهی ندارد كه با توجه به ظرفیت های موجود، توسعه همه جانبه این صنعت ضروری است.
مجموعهای از گرانبهاترين جواهرات جهان، گنجينه بیمانند « خزانه جواهرات ملی » است که طی قرون و اعصار بدين صورت فراهم آمده است. هر قطعه از اين جواهرات، گويای بخشی از تاريخ پرفراز و نشيب ملت بزرگ ايران و مبين ذوق و خلاقيتهای هنری مردم اين مرز و بوم است که خاطرات تلخ و شيرين شکستها، پيروزیها، غرور و خودنمايیها و فرمانفرمايی همراه با زور و نخوت زمامداران گذشته را تداعی میکند.
گنجينه حاضر از يک طرف بيانگر فرهنگ و تاريخ کهنسال و پرتلاطم ملت ايران و گويای داستان بخشی از زندگی پرماجرای گذشتگان و از طرفی ديگر بازگوی قصه اشکهای خاموش مردم ستمديده و جور کشيده است که نتيجه خودآرايی و فخرفروشی قدرتمندان و صاحبان زور در دوران گذشته بوده است.
در مورد اين مجموعه نفيس سخن بسيار میتوان گفت، اما به يک پرسش نمیتوان پاسخ قطعی داد:بهای اين مجموعه چقدر است؟هيچکس پاسخ اين سؤال را نمیداند، زيرا در اين مجموعه گوهرهايی است که در جهان نظير ندارد. در پاسخ به اين سؤال فقط میتوان گفت: مجموعه جواهرات ملی ايران از لحاظ هنری، تاريخی و منحصر به فرد بودن در شرايطی است که حتی زبدهترين کارشناسان و ارزيابان جهان هم نتوانستهاند ارزش واقعی يا تقريبی آن را محاسبه کنند.